Thực hiện kiểm toán trong môi trường tin học

[Nguyen Hang]

Nhân tiện có các bài thảo luận do pnphuong đưa ra về việc quản lý chất lượng phần mềm kế toán, em xin hỏi kinh nghiệm các anh chị về việc áp dụng chuẩn mực số 401 - Thực hiện kiểm toán trong môi trường tin học.
Theo chuẩn mực, môi trường tin học là môi trường trong đó đơn vị được kiểm toán thực hiện công việc kế toán hoặc xử lý thông tin tài chính trên máy vi tính...
Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, công tác kế toán cũng như công tác quản lý đã dần được tin học hoá.
Việc sử dụng máy vi tính và các phần mềm (kế toán, quản trị...) trong quá trình lưu trữ, xử lý và truyền tải thông tin tài chính có những ưu, nhược điểm nhất định như npphuong đã nêu ra. Và điều này tuy không làm thay đổi mục đích và phạm vi của cuộc kiểm toán nhưng cũng đã ảnh hưởng đến các thủ tục kiểm toán, các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán.
Vậy các anh chị có thể cho biết sự khác biệt trong thủ tục kiểm toán và phương pháp thu thập bằng chứng kiểm toán khi thực hiện kiểm toán trong môi trường tin học?

 

[hathu]

Hỏi thế này có thì biết trả lời thế nào bây giờ? Em có thể ví dụ một thủ tục kiểm toán cụ thể không? Còn nói chung chung thì như thế này nhé: khi các thông tin của doanh nghiệp được xử lý trên máy tính trước hết cho ta độ tin cậy cao về mặt số liệu, ta có thể copy dữ liệu của khách hàng để thực hiện các phần hành nhanh chóng và hiệu quả (ví dụ như phần khấu hao tài sản cố định: đối với đơn vị kiểm toán lần đầu, thay bằng thủ tục ước tính ta có thể tính lại khấu hao nhanh và chính xác hơn, tính bằng tay thì có mà chết ốm, nhưng nếu có dữ liệu dùng máy tính thì roẹt một cái là xong, thời gian còn lại tập trung cho phần khác...thực ra tài sản làm bằng tay thì vẫn ngon, có những phần khác cần máy tính hơn nhiều). Túm lại khách hàng nào dùng máy tính thì nhàn hơn cho KTV nếu không thì ...vẫn ok nhưng hơi mệt.

 

[Nguyen Hang]

Cảm ơn chị Hathu.
Em cũng chỉ hỏi chung chung thôi và có thêm vài ví dụ thì càng tốt chị ạ. Nhưng em thấy câu trả lời của chị lại thiên về so sánh kế toán thủ công và kế toán máy hơn.
Sự giống nhau giữa kế toán thủ công và kế toán máy chính là sự chủ động quyết định của con người và đều sử dụng dữ liệu đầu vào là các chứng từ gốc (hoá đơn, phiếu thu, phiếu chi...). Các quá trình còn lại như xử lý, lưu trữ, xuất báo cáo đặc trưng cho sự khác nhau giữa kế toán thủ công (do kế toán viên làm) và kế toán máy (do phần mềm tự động thực hiện).

khi các thông tin của doanh nghiệp được xử lý trên máy tính trước hết cho ta độ tin cậy cao về mặt số liệu...Túm lại khách hàng nào dùng máy tính thì nhàn hơn cho KTV nếu không thì ...vẫn ok nhưng hơi mệt.

Như vậy khách hàng sử dụng phần mềm kế toán sẽ nhàn hơn, đỡ tốn thời gian cho kế toán viên nhưng không hiểu là có nhàn hơn cho kiểm toán viên hay không?
Lý do: tính trọng yếu của cơ sở dẫn liệu của báo cáo tài chính chịu tác động bởi quy trình xử lý thông tin bằng máy tính.
Các rủi ro có thể xảy ra khi thực hiện công việc kế toán trong môi trường tin học:
+ dữ liệu bị sửa đổi mà không để lại dấu vết
+ máy tính tự động xử lý các giao dịch, nghiệp vụ ->sai sót trong phần cứng, chương trình phần mềm có thể dẫn đến tất cả các nghiệp vụ bị xử lý sai
+ sự lưu chuyển thông tin dễ dàng giữa kế toán quản trị và kế toán tài chính, kế toán thuế
...

 

[hong hot]

Tin học hoá hệ thống kế toán chỉ là một phần rất nhỏ trong cái khái niệm về môi trường tin học mà Nguyên Hằng đã nói. Giả sử trong một doanh nghiệp nào đó từ đầu đến đt đều có hệ thống máy tính hỗ trợ, thậm chí, hệ thống máy tính thay người thực hiện nhiều công việc và cả thủ tục kiểm soát. lúc đó công việc kiểm toán sẽ khác nhiều so với một hệ thống manual hoàn toàn hoặc nửa quê nửa tỉnh như hệ thống mà Hà thu giới thiệu.

Chết nỗi, dù là hệ thống nào thì chúng ta cũng phải test cái output information của nó. mà việc test cái đó trong môi trường tin học nó không giống như đối chiếu sổ chi tiết với sổ tổng hợp và các bảng kê bàn cờ... Lúc bấy giờ, mới sinh ra một đội quân chuyên test computer system với mong muốn họ sẽ có được mức độ đảm bảo hợp lý về các thông tin Input-process rồi output của hệ thống máy tính. Ở một số công ty kiểm toán lớn, họ có bộ phận chuyên làm việc này, nhân viên của họ chủ yếu là chuyên nghành CNTT và có được đào tạo về audit (đủ để phối hợp với auditor). Sau khi họ test xong, họ sẽ cung cấp cho auditor một cái báo cáo đại để như mô tả theo giao diện chữ nôm về hệ thống máy tính, thông tin đầu ra của hệ thống như thế nào và mức độ tin cậy của chúng cũng như các cách thức kết nối với hệ thống phần mềm xử lý dữ liệu phục vụ cho mục đích kiểm toán của công ty kiểm toán.

Công việc còn lại của kiểm toán hầu như chỉ thực hiện các thử nghiệm cơ bản và thử nghiệm kiểm soát khác (nơi không áp dụng CNTT) mà không cần lăn tăn về thông tin do phần mềm của họ cung cấp có vấn đề gì không nữa.

Thế đã nhể.

 

[Nguyen Hang]

Công việc còn lại của kiểm toán hầu như chỉ thực hiện các thử nghiệm cơ bản và thử nghiệm kiểm soát khác (nơi không áp dụng CNTT) mà không cần lăn tăn về thông tin do phần mềm của họ cung cấp có vấn đề gì không nữa.

Nơi không áp dụng CNTT là nơi nào hả bác HH ơi? Trong khi môi trường tin học theo như bác nói thì nó rộng thênh thang như thế.
Khi xong phần công nghệ thì lại đến phần kế toán. Theo em thấy thì có rất nhiều vấn đề nảy sinh, chẳng hạn như việc phân công phân nhiệm, việc xử lý đồng nhất các nghiệp vụ, rồi có những bước được xử lý ngầm định làm mất dấu vết...Khi đó Kiểm toán viên sẽ đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ,thực hiện các thủ tục như thế nào và kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán ra sao ạ?

 

[hong hot]

Oái, cái nơi không có CNTT là cái nơi mà một hoặc một số công đoạn của quá trình xử lý thông tin không dựa vào máy tính. Lúc đó, KTV muốn có mức đảm bảo về rủi ro kiểm soát thì phải tự test chứ IT expert đâu có làm được.

Tất cả các thắc mắc của bạn như phân công phân nhiệm, xử lý các mối tiếp giáp và giấu vết kiểm soát đều được các chuyên gia IT phân tích, đánh giá và kết luận. Họ cũng được đào tạo về audit mà.

Còn kỹ thuật thu thập bằng chứng ra sao khi kiểm tra hệ thống máy tính thì cũng giống như thực hiện các thử nghiệm kiểm soát thông thường tức là phỏng vấn, quan sát, thực hiện lại, kiểm tra dấu vết kiểm soát... nhưng trong môi trường tin học. Cụ thể hơn là người ta test trong hệ thống ứng dụng. Ví dụ, test hệ thống phát hành hoá đơn và quản lý bảng phân tích tuổi nợ; test hệ thống pha trộn vật liệu và báo cáo tiêu hao nguyên vật liệu, test hệ thống đặt vé và xác nhận chỗ.v.v. rất nhiều cái mình có thể hình dung là việc kiểm toán dựa vào thông tin từ một hệ thống ứng dụng nào đó mà không thể không biết cái ứng dụng đó nó chạy như nào, có đáng tin cậy hay không. Đúng không?

 

[Nguyen Hang]

Bài trên của anh HH thì em hiểu, thấy anh nói hay quá. Nhưng đến bài dưới thì em bắt đầu cảm thấy gà mờ rồi (anh thông cảm cho vì trình độ của em còn đang ở dạng tiềm năng hihi...)
Nếu rảnh rỗi và hứng thú với đề tài này, mong được anh tiếp tục chỉ giáo với 1 phần hành cụ thể. Hy vọng thread này sẽ không bị đóng sớm.

 

[hathu]

Chào anh hong hot và em Nguyen Hang. Đúng là khi có moi trường tin học thì kiểm toán viên va CT kiểm toán phải có những thêm những thủ tục để kiểm tra moi trường máy tính (như anh hong hot đã nói và trong chuẩn mực cũng có nói). Ý em Nguyen Hang hỏi là các thủ tục và phương pháp thu thập bằng chứng để xác nhận thong tin kế toán có khác khong? Anh nghĩ sao? Anh đưa ra mấy ví dụ để em tham khảo với nhé. Em mà gặp anh hong hot thì anh tiêu đời, sao anh lại chê em đưa ra hệ thong nửa quê, nửa tỉnh. Nói thật là, thực tế ở VN mình tìm quê 100% thì còn được chứ tìm tỉnh 100% thì hơi hiếm. Nơi nào chỉ tin học hoá kế toán thoi thì cũng đã thuọc hàng high-tech lắm roi.

 

[Nguyen Hang]

Ý em Nguyen Hang hỏi là các thủ tục và phương pháp thu thập bằng chứng để xác nhận thong tin kế toán có khác khong? Anh nghĩ sao? Anh đưa ra mấy ví dụ để em tham khảo với nhé. Em mà gặp anh hong hot thì anh tiêu đời, sao anh lại chê em đưa ra hệ thong nửa quê, nửa tỉnh. Nói thật là, thực tế ở VN mình tìm quê 100% thì còn được chứ tìm tỉnh 100% thì hơi hiếm. Nơi nào chỉ tin học hoá kế toán thoi thì cũng đã thuọc hàng high-tech lắm roi.

Chị Hathu ơi, tính anh Hóng Hớt nhà ta hay đùa thế đấy mà, với lại có thể anh ấy ở bên kia sông Đuống nên... :freddy:
Đúng như chị nói, điều em quan tâm là sự khác biệt trong các thủ tục và kỹ thuật thu thập bằng chứng. Có thể lấy 1 phần hành cụ thể là Mua hàng và thanh toán đi ạ.
Các bác auditor ơi, đừng để dân IT lấn sân như vậy chứ?

 

[nedved]

Em mà gặp anh hong hot thì anh tiêu đời, sao anh lại chê em đưa ra hệ thong nửa quê, nửa tỉnh. .

Ha ha chỉ tại cái anh HH, làm người ta lại cáu rồi nhé. Lần trước chưa sợ à. Thôi để hôm nào gặp mặt anh HH sẽ xử lý

 

[nedved]

Mục này hay quá nhỉ!

Tôi chỉ biết sơ sơ một số thứ thôi. Túm lại như thế này:

1. Nói riêng việc áp dụng máy tính trong kế toán: tự dưng vừa vào, ông kế toán trưởng đưa ra ngay một báo cáo tài chính in rất đẹp (chắc phần mềm và máy in tốt) liệu các bạn có thể đảm bảo rằng báo cáo tài chính đó được lập chính xác về mặt số học cũng như là các vấn đề liên quan đến các kỹ thuật kế toán thông thường nhất như kết chuyển, tổng hợp số dư... hay chưa?

Chắc chắn là ko rồi. Có thể có rất nhiều rủi ro được kể ra, ví dụ như: tổng hợp công nợ theo đối tượng lại không khớp với số dư công nợ trên sổ kế toán, ngay cả việc cộng tổng phát sinh, tính số dư cuối kỳ cũng có thể sai chứ, mà nếu đã sai là sai cả hệ thống. Do đó, phải test để thu thập những bằng chứng đảm bảo độ tin cậy của kiểm toán viên về mấy cái máy tính và phần mềm của khách hàng (cái này trong chuẩn mực kiểm toán Vn có nói thì phải)

2. Một chút về computer enviroment của khách hàng: Cái này HH đã đề cập rồi thì phải, nhưng tôi thấy các bạn vẫn confuse một chút. Toàn bộ hoạt động quản lý của khách hàng bao gồm rất nhiều mảng gộp lại. Mỗi một mảng lại có một application system riêng và có thể được xử lý bằng máy tính hoặc bằng tay. Vấn đề của KTV là phải test xem liệu rằng tất cả đầu ra của các application system này có ăn nhập được với nhau không, có đủ đảm bảo để xử dụng trong các thủ tục kiểm toán hay ko.

Ví dụ như: hệ thống phát hành hoá đơn tự động với các output là các báo cáo hoá đơn phát hành trong kỳ chẳng hạn. KTV cần phải xem xét mức độ tin cậy của các báo cáo đó có đủ để dựa vào đó có thể thực hiện các thủ tục kiểm tra doanh thu. Đối với phần mềm quản lý vật tư chẳng hạn, KTV cần phải test để có được một số đảm bảo như: báo cáo vật tư khớp với báo cáo kế toán hàng tồn kho về mặt lượng cũng như giá trị.

Trong quá trình kiểm tra toàn bộ hệ thống của khách hàng, KTV cần tập trung chú ý vào các khâu được xử lý bằng tay. Ví dụ: phần mềm quản lý vật tư có thể không kết nối được với phần mềm kế toán. khi đó, số liệu kế toán hàng tồn kho rất có thể được nhập bằng tay dựa trên số liệu đã in ra của phần mềm vật tư dẫn đến rủi ro kiểm toán tăng.


Tôi cũng chỉ biết sơ một số thứ thôi nên diễn đạt theo kiểu biết gì nói thế, các bác bổ sung thêm nhé, thanks

 

[hathu]

Anh nedved đi công tác về rồi ạ? có anh góp vui cho mục này thì hay quá rồi. Anh HH đâu nhỉ, cho anh chị em một vài ví dụ đi chứ?

 

[Nguyen Hang]

Anh HH đâu nhỉ, cho anh chị em một vài ví dụ đi chứ?

Chi Hathu cũng phải thông cảm cho anh HH với chứ, đang mùa kiểm toán chắc anh ấy bận mà...hihi...
Nếu vắng anh HH thì chị em mình tự biên tự diễn cũng được chị nhỉ. Cái này là kiểm toán hệ thống EDP phải không ạ?

 

[hathu]

uh, đúng rồi, nhưng dạo này chị bận quá, chẳng nghiên cứu gì được (và trình độ kiểu junior nên cũng không biết gì) mà mai lại đi rồi. Mong là anh HH đừng bận nữa để chỉ cho chị em mình vài đường cơ bản. uh, chắc là EDP em ạ, khi đi làm thì cũng phải kiểm tra hệ thống đấy nhưng cái tên tiếng Anh may mà Hang nói, EDP=electronic data processing=xử lý dữ liệu điện tử đúng không em?

 

[nedved]

Tiếp tục ý trên,

Sau khi xác định là phải kiểm tra cái gì rồi, bây giờ chúng ta cần phải xác định khi nào thì phải kiểm tra, và kiểm tra ở mức độ nào đối với Client's Computer environment.

Thông thường, mỗi hãng kiểm toán có quy định riêng cho mình trong việc đánh giá và phân loại Client's Computer environment. Tuy nhiên, tựu trung lại có thể chia Client's Computer environment thành ba cấp bậc dựa trên tầm ảnh hưởng của máy tính đến hoạt động của khách hàng như sau:

- Minor
- Significant
- Dominant

Ta thử định nghĩa từng cái một,

Minor: Client's Computer environment rất đơn giản, có thể hiểu là không có máy tính khách hàng của chúng ta vẫn hoạt động kinh doanh bình thường như kô có gì xảy ra.

Significant: Có thể hiểu rằng Client's Computer environment có một vài system rất quan trọng, rất phức tạp. Nhưng xét trên tổng thể Client's Computer environment không ảnh hưởng quá lớn để hoạt động kinh doanh, thiếu các system này hoạt động kinh doanh của khách hàng vẫn có thể tiến hành được

Dominant: Client's Computer environment rất phức tạp và rất quan trọng đối với hoạt động kinh doanh của khách hàng, nếu thiếu máy tính khách hàng kô thể kinh doanh được.

Việc phân loại trên dựa vào các tiêu thức như phạm vi ứng dụng máy tính, mức độ phức tạp của hệ thống máy tính, tầm quan trọng của nó đến các hoạt động kinh doanh chính của khách hàng. Khi phân loại, minor được coi là điểm đầu, dominant được coi là điểm cuối và significant không phải là một điểm, nó linh hoạt trên các nấc thang giữa điểm đầu và điểm cuối.

Kiểm tra khi nào?

Client's Computer environment được phân loại là minor, ktv không cần tốn nhiều thời gian để kiểm tra Client's Computer environment. Ví dụ, Client's Computer environment chỉ là vài cái máy tính cùng với phần mềm kế toán thì chằng cần phải xem xét nhiều làm gì cho mệt, chỉ cần xác định out put từ phần mềm là tin cậy cho subtantive testing.

Client's Computer environment được phân loại dưới dạng significant: vì significant là một khoảng linh động do đó tùy từng khách hàng mà mức độ kiểm tra khác nhau. Tùy theo xét đoán mà kiểm toán viên có thể tự mình test Client's Computer environment hoặc cần sự trợ giúp của Computer assurance service specialists (CAS). Tuy nhiên khẳng định một câu là nếu Client's Computer environment được phân loại là significant thì chắc chắn phải test.

Client's Computer environment được phân loại là Dominant: chắc chắn phải test với sự trợ giúp của CAS. Còn test đến mức độ nào thì tôi chưa có kinh nghiệm.

bác nào có kinh nghiệm thì chia xẻ nhé

thanks

 

[deepblue]

Nedved ơi, lộ hàng quá

 

[Nguyen Hang]

Nedved ơi, lộ hàng quá

Deep ơi đang chia sẻ kinh nghiệm mà.
Những kinh nghiệm mà Nedved chia sẻ thật bổ ích. Em đọc sách cũng không thấy nói. Anh có thể tiếp tục được không ạ?
Chị Hathu đâu rùi, chị em mình tiếp tục chứ, đề tài hay thế này cơ mà :biggrin:

 

[hathu]

Hang ơi, chị cũng đang phải dỏng tai lên nghe đây mà, chị vừa đi công tác về (ở đó không có internet) nên bây giờ mới xem được. Em ơi, nếu cần thì chị bật mí cho....túm lại cứ hỏi nedved là thêm nhiều kinh nghiệm.
Anh nedved tiếp tục đi, em đang theo dõi mục này, chưa có ý kiến gì, chắc là anh cũng thông cảm cho 1 junior.

 

[Tuan nguyen ha]

Mình xin góp chút ý kiến nhé!
Thứ nhất BTC đã có quy định về việc lưu trữ chứng từ điện tử. Như vậy tính validity chúng ta vẫn test được.
Thứ hai.theo tớ làm . tớ vẫn phải test hệ thống. Ví dụ như phần mềm tính toán TSCĐ của khách hàng, . Trước tiên mình phải tìm hiểu xem hệ thống phần mềm chạy trên nền gì. chạy ra sao để ra con số đưa lên báo cáo. Nếu phần mềm đó mình có kiến thức về nó thì tốt quá rồi. còn không thì mình thử chuyển dữ liệu sang excell và tiến hành các thủ tục bình thường.
Cuối cùng : nếu không chuyển được dữ liệu sang phần mềm biết và không có kiến thức phần mềm đó. mình có thể yêu cầu khách hàng chạy thử xem có đúng như kết qua không. Nếu thận trọng thì có thể yêu cầu chuyên gia ( nhưng phải xét tính hiệu quả của việc sử dụng chuyên gia)

 

[vanduyhtkt0610]

Chào các anh chị. Em hiện là sinh viên học ngành kế toán. Tương lai em cũng đang muốn đi theo ngành kiểm toán. Hiện tại em đang học môn kiểm toán căn bản. Tuy nhiên em thấy việc học môn này trên trường quá nhiều lý thuyết. Tham gia diễn đàn em thấy rất hay. Rất mong các anh chị chia sẻ kinh nghiệm