Ở đây khi nói hành nghề kế toán tức là nói bạn cung cấp một dịch vụ kế toán, kiểm toán, tư vấn tài chính cho các doanh nghiệp, khi ấy bạn cần ai đó xác nhận bạn đủ trình độ (chuyên môn và kinh nghiệm) để "hành nghề", còn nếu bạn không cung cấp thì thôi, đâu có bắt buộc. Cái chứng chỉ nghề (professional qualification) ấy là rất cần thiết. Ở các nước phát triển, hầu hết các nghề nghiệp đều phải có chứng chỉ mới được "hành", ví dụ, làm "oshin", người giúp việc mà có trông em bé chẳng hạn, bạn cũng phải có chứng chỉ về chăm sóc em bé mới được làm, còn nếu không có mà bạn cứ làm thì tức là làm chui, sẽ bị phạt nếu bị phát hiện. Mình còn được nghe nói (chưa kiểm chứng) là ở Hà Lan, ở phố "đèn lồng đỏ treo cao" ấy, các cô muốn hành nghề cũng phải có chứng chỉ, ví dụ khoẻ mạnh, không mắc bệnh truyền nhiễm chẳng hạn.
Cái chứng chỉ hành nghề đối với kiểm toán viên của Việt Nam lại hơi khác, nó có ý nghĩa như một giấy phép hành nghề vậy. Nghĩa là mặc dù anh đã có chứng chỉ nghề rồi (ACCA, CPA, CA chẳng hạn), muốn được "hành" anh phải có thêm một cái chứng chỉ hành nghề nữa, nếu không anh cũng không được hành. Cái này tương tự như là ngành luật vậy, anh tốt nghiệp trường luật, không có nghĩa là tự động anh được đi bào chữa, cãi nhau với quan toà mà anh còn phải có chứng chỉ hành nghề luật sư. Muốn có chứng chỉ hành nghề luật sư anh phải học, phải thi, và phải có thời gian làm việc, và hiện đang làm việc ở một luật sư đoàn. Nếu anh không có chứng chỉ hành nghề luật sư, anh không thể in trên các của anh là luật sư Nguyễn Văn A, mà chỉ được gọi là luật gia Nguyễn Văn A thôi.
Tương tự, nếu bạn tốt nghiệp kế toán, bạn là Nguyễn Văn A, BA (Cử nhân kế toán), nhưng mà đối với cộng đồng "hành nghề kế toán" bạn cũng chưa là gì lắm cho tới khi bạn có được cái chứng chỉ nghề ví dụ CPA (certified Public accountant- kế toán viên công chứng) chẳng hạn. Tới lúc ấy bạn sẽ oai hơn, Van A Nguyen, BA, CPA (US)!
Nhưng đối với kiểm toán, thế nào là hành nghề, hành nghề là khi bạn ký báo cáo kiểm toán, chỉ khi nào bạn muốn ký báo cáo kiểm toán thì bạn phải có chứng chỉ hành nghề. Mà ở một công ty thì có mấy người ký báo cáo kiểm toán đâu, số còn lại không được ký vẫn "hành" như thường, nhưng cái "hành" này là chỉ để giúp những người ký báo cáo kiểm toán có đủ bằng chứng kiểm toán để kết luận, do đó, đọc nhiều sách kiểm toán của nước ngoài họ nói đây là những audit assistants (mặc dù ở VN những người Audit Assistants này nhiều khi cũng là trưởng phó phòng kiểm toán).
Số người có chứng chỉ kiểm toán ở VN có lẽ không nhiều, mình không có số chính xác, có lẽ khoảng hơn 1,000, không biết thế có đủ không? Theo mình cái con số này nó chỉ quan trọng với những công ty kiểm toán thôi còn đối với cộng đồng kế toán nói chung cái số người có chứng chỉ nghề là quan trọng hơn. Ở đây phải nói thêm là có chứng chỉ nghề của tổ chức nào, ví nói thật, cái chứng chỉ nghề CPA của VN cũng chưa được thế giới coi trọng lắm đâu.