Cái chủ đề này khá hay đấy. Ở đây mình chỉ muốn góp thêm một vài ý, có thể không đúng lắm với các quyết định hiện tại, chỉ muốn nói thêm về ý nghĩa của khấu hao, và tại sao phải khấu hao.
Lý do để khấu hao: 2 cách hiểu
-Theo cách hiểu truyền thống, tài sản có hao mòn, có thể là hao mòn vô hình hoặc hao mòn hữu hình, vậy phải khấu hao để (a) phản ánh tài sản đã bị giảm giá (tương ứng với khấu hao), (b) để ra một phần để đổi mới tài sản cổ định.
Theo cách hiểu này quyền sử dụng đất (vô hạn) không được khấu hao, vì (a) quyền sử dụng đất vô hạn không bị "hao mòn" và (b) do đó không phải đổi mới tài sản.
Cách hiểu này có một số vấn đề như sau:
(a) so sánh giữa hai doanh nghiệp (A) và (B). A bỏ một khoản tiền là 100 tỷ mua một miếng đất- mua quyền sử dụng đất. B không mua đất mà đi thuê đất. Một năm B phải trả tiền thuê đất mất 8 tỷ. Xét về mặt lãi lỗ mà nói, có vẻ như một năm B thiệt so với A là 8 tỷ, hay nói cách khác là lợi nhuận của B nhỏ hơn A là 8 tỷ. Tuy nhiên điều này không nhất thiết là đúng, do chỗ vì A phải bỏ vào đất là 100 tỷ. A đã đánh mất đi ít nhất là một khoản tiền lãi ngân hàng mà lẽ ra A có thể thu được nếu A không đầu tư vào đất mà gửi ngân hàng. Giả sử lãi suất ngân hàng là 8%, vậy là A mất đi 8 tỷ. Cái 8 tỷ này được gọi là chi phí cơ hội, và do đó phải được trừ vào lợi nhuận của A thì mới phản ánh trung thực và hợp lý tình hình tài chính của A;
(b) Kế toán do vậy có đưa ra một nguyên tắc gọi là nguyên tắc phù hợp, cụ thể là có doanh thu thì phải có chi phí tương ứng. Chúng ta có thể thấy trong trường hợp này có doanh thu, mà lại không có chi phí khấu hao quyền sử dụng đất, đó là điều không đúng với nguyên tắc phù hợp.
(c) Ở đây có thể có bạn hỏi là ta đâu có cần phải đổi mới tài sản cố định, do vậy cần gì phải khấu hao để tạo nguồn đổi mới tài sản cố định (là quyền sử dụng đất). Xin thưa là cách hiểu khấu hao là để tạo nguồn đổi mới quiyền sử dụng đất- TSCĐ là cách hiểu xưa rồi, vì bây giờ người ta đổi mới TSCĐ khi người ta có tiền chứ không nhất thiết là phải có nguồn vốn khấu hao nữa.
Xét trên một giác độ nào đấy thì quyền sử dụng đất giống y như lợi thế thương mại (goodwill), Có phải là cái lợi thế thương mại- ví dụ thương hiệu, ví dụ thị phần, là không hao mòn, không cần phải đổi mới, thê mà goodwill vẫn cứ được khấu hao, tại sao, tại vì nguyên tắc phù hợp. Vậy thì tại sao quyền sử dụng đất lại không được khấu hao.