Ðề: net operationg cashflow and net cashflow
Như vậy có nghĩa bạn là CFO (theo như anh Nam đề cập ở trên) của tập đoàn tại Việt nam rồi! Như tôi đây, hiện tại cấp bậc cũng chỉ là Junior, mục tiêu phấn đấu 3 năm sau sẽ lên Senior + 3 năm tiếp theo (6 năm sau) cố gắng lên Manager (giống như level của bạn hiện tại)!?
Vài lời tán dốc cho vui, bây giờ quay lại vấn đề chính: tôi sẽ cố gắng chia sẽ những gì tôi biết để hỗ trợ bạn phần nào về topic này.
- Turnover:
+ Mẫu biểu bảng dự toán (template): phần này rất khó chia sẽ bằng lời, nhưng bạn có thể làm đơn giản như sau: cột A: số thứ tự; cột B: ngành hàng (điện tử, gia dụng, thịt cá, rau củ quả, quần áo,...) hoặc theo nhóm khách hàng (nhà hàng khách sạn, bán buôn tạp hoá, hộ gia đình, trường học, quán cafe,...); cột C: mặt hàng (cafe, bia tiger, áo thun, quần jean,....) được xếp thuộc vào ngành hàng tương ứng; 3 cột D-E-F cho năm 2012, gồm: D (doanh số: absolute) - E (%oS: % doanh số mặt hàng/ngành hàng) - F (% PY: % so với năm trước); tiếp tục 3 cột tiếp theo cho các năm sau (2013, 2014, 2015,...).
a. Bạn tạo 1 sheet trên file excel cho 1 tỉnh tương ứng, bạn gộp các tỉnh lại cho 1 vùng tương ứng (bắc, trung, nam), gộp tổng các vùng lại bạn sẽ có dữ liệu cho toàn quốc.
b. Hoặc bạn có thể tạo 1 sheet cho nhóm khách hàng/ngành hàng, và gộp lại tương tự như vùng thị trường ở mục (a).
+ Về số liệu: đối với dữ liệu lịch sữ (trước năm 2012) bạn có thể dựa trên hệ thống lưu trữ của c.ty để cập nhật, số liệu các năm dự toán bạn có thể y/c bộ phận kinh doanh cung cấp (cụ thể là giám đốc của bạn cung cấp). Tuy nhiên, tôi vẫn chia sẽ cùng bạn vài điều để tự bạn có thể xây dựng được số liệu dự toán này, như sau:
a. Bạn có dữ liệu quá khứ về doanh số, thị trường, số lượng khách hàng.
b. Bạn có % thị trường mới, % số lượng khách hàng mới mong đợi từ tập đoàn.
c. Bạn có thông tin kinh tế vĩ mô, thông tin điều tra nghiên cứu thị trường trong những năm dự toán đối với các mặt hàng/ngành hàng/lĩnh vực hoạt động như đối với c.ty bạn.
=> Theo đó, bạn có thể xây dựng được số liệu dự toán. Nhưng, một điều bạn cần để ý là số liệu của bạn phải SWOT, có nghĩa là phải khả thi và có thể giải thích được khi bạn phải giải trình đối với giám đốc/bên văn phòng chính của tập đoàn (vd: bạn lập dự toán doanh số áo ấm cho thị trường miền trung từ tháng 4-8 tăng 10% so với năm trước và cao hơn giai đoạn từ tháng 9-12 là điều không tưởng. Vì, giai đoạn từ tháng 4-8 là mùa hè nắng > 37oC ở miền trung).
- Gross margin: là % lợi nhuận mong muốn khi bạn bán mặt hàng A là bao nhiêu?, vd: 5%, 10%, 15%,....=> bạn có thể tính được Gross profit (GP). VD: bạn bán mặt hàng A với tổng doanh thu là 100 triệu, margin 5% => GP = 5% x 100 = 5 triệu, điều này có nghía giá vốn hàng bán của bạn (COGS: Cost of Goods Sold) là 95 triệu.
- OPEX: chi phí hoạt động bao gồm: chí phí bán hàng và chi phí quản lý, như: lương - thưởng, điện, điện thoại, nước, tiếp khách,..... Bạn có thể dựa vào dữ liệu quá khứ và nhân với % dự toán cho năm tiếp theo (tuy nhiên, vấn đề không hề đơn giản như vậy, vd: bạn phải cập nhật thông tin thị trường/thông tin kinh tế vĩ mô như: mùa nào đối với phân khúc/vùng thị trường nào thì bán được hàng nào để dự toán chi phí marketing tương ứng, điện/xăng dầu sẽ tăng giai đoạn nào trong năm, tháng nào sẽ tuyển nhân viên chính thức/thời vụ nhiều để bán hàng sẽ kéo theo tiền lương - thưởng tăng,...).
- EBITDA: như mình nói ở trên, đây là khoản lợi nhuận trước thuế - lãi vay - khấu hao/giảm trừ. Nên thuần tuý chỉ là công thức tính toán thôi (bạn có GP, OPEX, khấu hao/giảm trừ, chi phí lãi vay => sẽ tính ra).
- CAPEX: nếu có form của group, cộng với guideline/instruction của group thì bạn cứ thế làm theo. Nhưng tôi vẫn chia sẽ vài điều cùng bạn. Đây không chỉ đơn thuần là những chi phí cố định như bạn hiểu (theo sách vở kế toán quản trị gọi là chi phí bất biến hay định phí), vì nếu vậy chi phí khấu hao cũng có thể gọi là định phí nhưng nó lại không thuộc danh mục quản lý của CAPEX, bạn có thể dể hiểu hơn như sau:
+ Những chi phí liên quan làm tăng giá trị tài sản hoặc tạo ra một tài sản mới => CAPEX.
+ Những chi phí phát sinh còn lại không thuộc CAPEX, như: chi phí sửa chửa văn phòng nếu không làm tăng giá trị tài sản/không tính lại khâu hao thì không đưa vào CAPEX mà đưa vào chi phí sửa chửa (hoặc tài khoản phân bổ dần), và được tính vào danh mục chi phí trên PL (báo cáo lãi lỗ).
==> Khi bạn đã lập dự toán được cho tất cả các khoản mục ở trên, thì hiển nhiên bạn sẽ biết được dòng tiền ròng (net cashflow) bạn cần là bao nhiêu? Đơn giản nhất là bạn lấy tổng dòng tiền ròng này trừ đi dòng tiền cần cho CAPEX, bạn sẽ có được dòng tiền hoạt động ròng (net operating cashflow) là bao nhiêu?
