Lễ Hội ở Bắc Ninh
Lịch một số lễ hội tiêu biểu ở Bắc Ninh
(Theo âm lịch[1])
* Tháng giêng:
o Mùng 4:
+ Hội rước pháo, thi pháo, tế bánh dầy, diễn trò ôm cột, dô Ông Đám, múa hoa làng Đồng Kỵ ở xã Đồng Quang, huyện Từ Sơn.
+ Hội xem hoa mẫu đơn, diễn trò "Từ Thức gặp tiên" ở chùa Phật Tích (Phật Tích Tiên Du).
+ Hội thi kéo co giữa nam và nữ làng Hữu Chấp ở xã Phong Khê, huyện Yên Phong.
+ Hội rước lợn ỷ và đuổi cuốc làng Trà Xuyên ở xã Khúc Xuyên, huyện Yên Phong.
+ Hội hát Quan họ làng Ó (Hội Ó) ở xã Võ Cường, thành phố Bắc Ninh. Tối họp chợ âm phủ và bán gà đen.
+ Hội làng Vó (tức Quảng Bố) ở xã Quảng Phú, huyện Lương Tài có tục đánh cá làm gỏi để tế thần Đông Hải Đại Vương.
o Mùng 4-5: Hội đuổi cuốc ở làng Xuân Đài (Vạn Linh, Gia Bình).
o Mùng 6:
+ Hội hát quan họ các làng Ném (Khắc Niệm) ở xã Khắc Niệm, huyện Tiên Du và làng Khả Lễ ở xã Võ Cường, thành phố Bắc Ninh. Từ năm 1999, làng Ném Thượng đã khôi phục tục "chém lợn tế thần"[2] theo sự tích một vị tướng cuối đời Lý[3]
+ Hội rước chạ Khả Lễ, Bái Uyên ở xã Liên Bão, huyện Tiên Du.
o Mùng 6-7: Hội thi mã Đông Hồ ở xã Song Hồ, huyện Thuận Thành.
o Mùng 7:
+ Hội hát Quan họ làng Đống Cao, xã Phong Khê, huyện Yên Phong.
o Mùng 5-7: Hội "Bách nghệ" làng Như Nguyệt ở xã Tam Giang huyện Yên Phong. Biểu diễn các nghề của tứ dân "Sĩ, nông, công, thương".
o Mùng 6-15: Hội "chen" làng Nga Hoàng (Yên Giả Quế Võ) có diễn trò trai gái, già trẻ chen nhau.
o Mùng 8-10:
+ Hội Phú Mẫn ở thị trấn Chờ, huyện Yên Phong.
+ Hội hát Quan họ làng Bò Sơn (Võ Cường, Thành phố Bắc Ninh) có diễn trò đập nồi niêu.
o Mùng 9:
+ Hội làng Tam Sơn ở xã Tam Sơn, huyện Từ Sơn.
+ Hội thi nấu cơm làng Tư Thế ở xã Trí Quảng, huyện Thuận Thành.
+ Hội làng Trần ở xã Hạp Lĩnh, huyện Tiên Du.
o Ngày 11-12: Hội thi đọc mục lục làng Phù Khê ở xã Phù Khê, huyện Từ Sơn.
o Ngày 12-13: Hội Lim ở thị trấn Lim, huyện Tiên Du.
o Ngày 10-15:
+ Hội làng Vân Đoàn (Đức Long, Quế Võ) có tục rước lợn đen (ông ỷ).
+ Hội làng Đình Cả, Lộ Bao (Nội Duệ, Tiên Du) có tục "cướp chiếu", "tế trâu thui".
o Ngày 13-15:
+ Hội làng Thau (Kim Thao) ở xã Lâm Thao, huyện Lương Tài. Nổi tiếng về thi đấu vật.
o Ngày 14-15:
+ Hội đền Bà Chúa Kho, làng Cô Mễ ở xã Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh.
+ Hội làng Phù Lưu, thôn Phù Lưu, xã Trung Nghĩa, huyện Yên Phong. Với những phong tục độc đáo: hát quan họ, hát đối đáp giao duyên, hội thi chọi gà, hội chơi cờ tướng, cờ người...
+ Hội làng Ngô Nội ở thôn Ngô Nội, xã Trung Nghĩa, huyện Yên Phong.
o Ngày 15: hội Thôn Song Tháp, Đa Vạn - xã Châu khê, sát dòng sông Ngũ Huyện, Châu khê, Từ Sơn.
o Ngày 15-19:Hội làng Yên Phụ - Xã Yên Phụ, Huyện Yên Phong.
o Ngày 18-21: Hội chùa Tổ ở xã Thái Bảo, huyện Gia Bình.
* Tháng 2:
o Mùng 6:
+ Hội đình Keo ở Phù Chẩn, huyện Từ Sơn.
o Mùng 6-12:
+ Hội trình nghề ở Phương La Đông, Phương La Đoài (Tam Giang Yên Phong).
o Mùng 7:
+ Hội đền Đức Vua Bà (Thuỷ tổ Quan họ) làng Viêm Xá (Diềm) ở xã Hoà Long, huyện Yên Phong.
+ Hội "Thập Đình" làng Bảo Tháp ở xã Đông Cứu, huyện Gia Bình.
+ Hội Viềng (Vĩnh Kiều) ở xã Đông Nguyên, huyện Từ Sơn.
+ Hội làng Dương Lôi (Đình Sấm) ở xã Tân Hồng, huyện Từ Sơn để kỷ niệm ngày mất của bà Phạm Thị, thân mẫu Lý Công Uẩn.
+ Hội Chùa Đài hay còn gọi là chùa Kim Đài, Đình Bảng, Từ Sơn
o Mùng 7-15:
+ Hội tranh cây mộc tất làng Long Khám ở xã Việt Đoàn, huyện Tiên Du.
o Mùng 7-9:
+ Hội làng Tiến Bào ở Tiến Bào, xã Phù khê, huyện Từ Sơn
+ Hội làng Nguyễn Thụ ở xã Đồng Nguyên, huyện Từ Sơn.
+ Hội làng Lễ Xuyên ở xã Đồng Nguyên, huyện Từ Sơn.
+ Hội làng Yên Lã ở xã Tân Hồng, huyện Từ Sơn.
+ Hội chùa Tiêu ở xã Tương Giang, huyện Từ Sơn.
o Mùng 8-10:
+ Hội làng Cẩm Giang ở xã Đồng Nguyên, huyện Từ Sơn.
o Mùng 10:
+ Hội làng Tam Tảo ở Phú Lâm, huyện Tiên Du.
+ Hội làng Đông Phù (Phú Lâm Tiên Du) có trò rồng rắn đuổi bệt.
o Mùng 10 - 12:
+ Hội Làng Yên Mẫn, phường Kinh Bắc, Thành phố Bắc Ninh
o Ngày 14:
+ Hội chùa Hàm Long ở xã Nam Sơn, huyện Quế Võ.
o Ngày 14-15:
+ Hội chùa làng Nghiêm Xá ở xã Việt Hùng, huyện Quế Võ.
o Ngày 12-16:
+ Hội đình Đình Bảng (Đình Bảng Từ Sơn) có đón chạ Cẩm Giang và thi đấu vật.
o Ngày 26:
+ Hội làng Tiến Sĩ Kim Đôi ở xã Kim Chân, huyện Quế Võ.
o Ngày 28: Hội chiến thắng Như Nguyệt ở xã Tam Giang, huyện Yên Phong.
* Tháng 3:
o Mùng 4 Hội làng Phúc Tinh ở xã Tam Sơn, huyện Từ Sơn.
o Mùng 8:
+ Hội làng Trang Liệt ở xã Đồng Quang, huyện Từ Sơn.
+ Hội làng Phù Lưu ở xã Tân Hồng, huyện Từ Sơn.
o Mùng 10:
+ Hội làng Tiểu Than- Lễ rước Lăng Mộ Cao Lỗ Vương (Vạn Ninh Gia Bình).
+ Hội đền Cao Lỗ Vương ở làng Đại Than ở xã Cao Đức, huyện Gia Bình.
+ Hội "Thất thôn giao kiệt" làng Phú Mẫn ở thị trấn Chờ, huyện Yên Phong.
+ Hội làng Mẫn Xá, huyện Yên Phong
o Ngày 15-17:
+ Hội đền Lý Bát Đế ở xã Đình Bảng, huyện Từ Sơn.
o Ngày 18-20:
+ Hội Đậu (Mộ Đạo Quế Võ) có thi thả diều, bơi chải.
o Ngày 24: Hội chùa Bút Tháp ở xã Đình Tổ, huyện Thuận Thành.
* Tháng 4:
o Mùng 1:Hội đền Phụ Quốc(Xóm miễu-Tam Tảo-Phú Lâm-Tiên Du-Bắc Ninh)
o Mùng 7:
+ Hội Khám (Hội chùa Linh Ứng), làng Ngọc Khám ở xã Gia Đông, huyện Thuận Thành.
o Mùng 8:
+ Hội Dâu (Chùa Dâu) ở xã Thanh Khương, huyện Thuận Thành.
o Mùng 9:
+ Hội làng Vó (Quảng Bố) ở xã Quảng Phú, huyện Lương Tài.
o Mùng 10:
+ Hội làng Bưởi (Đại Bái) ở xã Đại Bái, huyện Gia Bình.
+ Hội đền Thánh Tổ (Bồ Tát) ở Đại Phúc, thành phố Bắc Ninh.
o Ngày 15:
+ Hội đền Xà ở xã Tam Giang, huyện Yên Phong.
o Ngày 20:
+ Hội đền Vân Mẫu ở xã Vân Dương, huyện Quế Võ.
* Tháng 8:
o Mùng 1-7:
+ Hội làng Phấn Động ở xã Tam Đa, huyện Yên Phong.
o Mùng 5:
+ Hội làng Đông Xá ở xã Đông Phong, huyện Yên Phong.
o Mùng 7:
+ Hội rước nước làng Thị Cầu ở phường Thị Cầu, thành phố Bắc Ninh.
o Ngày 14:
+ Hội rước nước đền Phả Lại ở xã Đức Long, huyện Quế Võ.
o Ngày 15-16:
+ Hội đền Chi Long ở xã Long Châu, huyện Yên Phong.
* Tháng 9:
o Mùng 8-9:
+ Hội chùa Dạm ở xã Nam Sơn, huyện Quế Võ.
o Mùng 10-18:
o Mùng 23:
+ Giỗ bà Lý Chiêu Hoàng tại Đền Rồng, Đình Bảng, Thị xã Từ Sơn.
+ Hội thi nói khoác làng Đông Yên ở xã Đông Phong, huyện Yên Phong.
o Ngày 29
+ Giỗ tổ làng nghề Đại Bái (bưởi) thuộc xã Đại Bái
* Tháng 10:
o Ngày 15:
+ Hội thi giã bánh dầy làng Đạo Chân ở xã Kim Chân, huyện Quế Võ.
Di tích, di sản văn hoá
* Chùa Bút Tháp
* Chùa Tiêu - Trung tâm Phật giáo xưa của Việt Nam
* Chùa Tổ - Huyền tích của một vùng Tứ Pháp
* Đền Lý Bát Đế thờ tám vị vua triều Lý
* Chùa Dạm
* Chùa Dâu
* Chùa Phật Tích
* Đền Bà Chúa Kho
* Giếng Ngọc và đôi cá chép 100 tuổi
* Đình làng Đình Bảng
* Đền Phụ Quốc
* Đình Chùa Làng Yên Mẫn
* Đền Cao Lỗ Vương
* Đình Quan Đình
* Đình Mẫn Xá
* Đình Tiểu Than, Lăng mộ Cao Lỗ Vương
Danh nhân
* Cao Lỗ Vương (Tướng chế nỏ thần thời An Dương Vương)
* Lê Văn Thịnh (Thủ khoa Đại Việt đầu tiên)
* Lý Công Uẩn (Lý Thái Tổ)
* Nguyên Phi Ỷ Lan
* Đàm Quốc Sư
* Nguyễn Đăng Đạo (lưỡng quốc Trạng nguyên)
* Nguyễn Văn Cừ
* Ngô Gia Tự
* Lê Quang Đạo
Bắc Ninh là tỉnh có nhiều người đạt danh hiệu trạng nguyên nhất Việt Nam: 14 trong tổng số 49 người:
1. Lý Đạo Tái (1272)
2. Lưu Thúc Kiệm (1400)
3. Nguyễn Nghiêu Tư (1448)
4. Vũ Kiệt (1472)
5. Nguyễn Quang Bật (1484)
6. Nghiêm Hoản (1496)
7. Nguyễn Giản Thanh (1508)
8. Ngô Miễn Thiệu (1518)
9. Hoàng Văn Tán (1523)
10. Nguyễn Lượng Thái (1553)
11. Phạm Quang Tiến (1565)
12. Vũ Giới (1577)
13. Nguyễn Xuân Chính (1637)
14. Nguyễn Đăng Đạo (1683)
.
