H
Chỉ với mỗi việc thế nào là chứng từ thanh toán qua ngân hàng mà Bộ Tài Chính, Thống đốc ngân hàng không thể quy định vào thông tư và công văn hướng dẫn cho đúng với chức năng của mình thì người thực hiện nó phải hiểu như thế nào, những việc làm cấp bách đòi hỏi phải giải quyết ngay mà cứ để nó tồn đọng để mỗi người, mỗi doanh nghiệp hiểu theo một kiểu, Cơ quan Nhà nước hiểu theo một kiểu và áp đặt, doanh nghiệp hiểu theo một cách muốn đóng góp sửa đổi nhưng không được thì luật đó có khả thi, có gọi là luật hợp tình hợp lý, những nghị định và thông tư hướng dẫn có gọi là giải đáp hướng dẫn doanh nghiệp được không? hay luật, nghị định, thông tư chỉ dành cho một số người hiểu để rồi áp đặt vào thực tế bắt mọi người phải làm theo mà không được phép có ý kiến.
Cái này gọi là Những Công Văn Siêu Luật. Mọi người tham khảo bài viết này từ rất lâu
Những Công văn "siêu" luật
06-05-2007
Trong một cuộc hội thảo gần đây, ông Trần Quốc Khánh, Vụ trưởng Vụ Chính sách đa biên (Bộ Thương mại) đã lên tiếng cảnh báo về hiện tượng dùng công văn để điều chỉnh các chính sách liên quan đến thương mại, dịch vụ đang tồn tại khá phổ biến ở các bộ, ngành. Điều này dẫn đến cam kết của Việt Nam với WTO về vấn đề minh bạch hóa có thể bị vi phạm nghiêm trọng.
Công văn thay cho luật
Nếu vào website của một số bộ, ngành, chúng ta có thể tìm thấy nhiều công văn mang đậm hơi hướng của những văn bản quy phạm pháp luật mà các cơ quan này sử dụng để điều hành.
Thử xem một công văn đề ngày 9-4-2007 được đăng trên website của Tổng cục Hải quan - Công văn số 2012/TCHQ-GSQL gửi cục hải quan các tỉnh, thành phố, có nội dung hướng dẫn thủ tục hải quan đối với “xe mui kín” nhập khẩu năm 2001, 2002. Nói hướng dẫn nhưng thực chất ở đây Tổng cục Hải quan đã đặt ra những quy định về thủ tục hải quan mà cục hải quan các tỉnh, thành phố cũng như các doanh nghiệp bắt buộc phải tuân theo. Hoặc một công văn khác, số 2222/TCHQ-GSQL ngày 20-4-2007, hướng dẫn về vấn đề chậm nộp C/O. “Trong khi chờ bổ sung sửa đổi văn bản pháp luật có liên quan..., đề nghị... vẫn xử lý các vụ việc về chậm nộp C/O theo hướng dẫn tại mục 2 công văn số...”. Như vậy, với hướng dẫn nói trên toàn bộ hoạt động về chậm nộp C/O của các doanh nghiệp đều phải nhất nhất theo công văn chỉ đạo của Tổng cục Hải quan, thay vì theo một quy định pháp luật nào đó.
Ở website của Bộ Tài chính, chúng ta có thể tải xuống Công văn số 4916/BTC-TCT 11-4-2007 hướng dẫn về việc thu tiền sử dụng đất. Trong phần hướng dẫn khấu trừ tiền bồi thường đất vào tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, công văn nói trên quả đang thực hiện chức năng của một văn bản quy phạm pháp luật khi tự đặt ra các trường hợp nhằm cụ thể hóa một nghị định của Chính phủ về vấn đề này. Công văn số 7450/BTC-TCT ngày 19-6-2006 của Bộ Tài chính hướng dẫn về việc thu thuế GTGT đối với điện bán cho tiêu dùng sinh hoạt nông thôn cũng đóng vai trò tương tự. Sau khi căn cứ vào công văn chỉ đạo của Thủ tướng và một công văn trước đó của mình, Bộ Tài chính tự quy định: điện do các tổ chức kinh doanh điện nông thôn bán cho tiêu dùng sinh hoạt hộ nông thôn thuộc đối tượng miễn thuế GTGT...
Khá nhiều công văn tương tự cũng được tìm thấy với các cơ quan khác như Bộ Bưu chính-Viễn thông, Bộ Thương mại, Tổng cục Thuế, Văn phòng Chính phủ... Ví dụ, Công văn số 1515/BBCVT-VT ngày 1-8-2006 của Bộ Bưu chính - Viễn thông hướng dẫn thi hành Thông tư liên tịch số 60 về quản lý trò chơi trực tuyến. Dù chỉ là một công văn hướng dẫn do một phó vụ trưởng Vụ Viễn thông ký nhưng trong văn bản này lại có những quy phạm mới nhằm chi tiết hóa các điều kiện về kinh doanh trò chơi trực tuyến. Một sự kiện đang gây sự quan tâm của giới chứng khoán là Công văn số 495/ĐMDN ban hành ngày 19-4-2007 do Phó thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng ký, yêu cầu dừng ngay việc giảm giá bán cổ phần doanh nghiệp nhà nước cho nhà đầu tư chiến lược. Có thể nhận thấy rất rõ mục đích tốt đẹp của công văn này là nhằm ngăn chặn thiệt hại cho Nhà nước trước tình hình giá cổ phần của một số doanh nghiệp nhà nước được đấu giá quá thấp (đã thấp mà còn bán ưu đãi nữa thì càng thiệt đơn thiệt kép). Nhưng khổ nỗi, yêu cầu nói trên gần như đi ngược với Nghị định 187 của Chính phủ cho phép nhà đầu tư chiến lược được mua cổ phần với giá ưu đãi.
Cần chấm dứt
Quản lý, điều hành bằng công văn thay cho văn bản pháp luật bắt nguồn từ cách quản lý bằng mệnh lệnh hành chính trong thời kỳ chiến tranh. Tuy nhiên, nhiều trường hợp cho thấy chính việc chưa hoàn thiện của hệ thống pháp luật đã làm phát sinh các công văn để lấp vào chỗ trống. Hàng loạt vấn đề phát sinh trong quá trình quản lý, điều hành do chưa có pháp luật điều chỉnh đã buộc các cơ quan nhà nước phải dùng công văn như một biện pháp tạm thời thay thế. Ví dụ, Bộ Thương mại hôm 10-4 vừa rồi có Công điện số 6 TM/CSTTT yêu cầu từ nay đến khi Nghị định 55 có hiệu lực các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu phải đảm bảo cung ứng đủ xăng dầu cho thị trường. Rõ ràng, từ nay cho đến khi Nghị định 55 có hiệu lực là một khoảng trống về pháp luật, từ đó buộc Bộ Thương mại phải dùng công điện nói trên để điều hành, quản lý.
Tuy nhiên, dù vì lý do nào đi nữa thì với một nhà nước pháp quyền, một thành viên WTO, Việt Nam không thể tiếp tục điều hành nền kinh tế theo lối cũ. Ông Trần Quốc Khánh cho biết, để gia nhập WTO, Việt Nam đã phải dành hẳn một điều khoản cam kết bãi bỏ hoàn toàn việc dùng công văn để điều chỉnh các chính sách về thương mại, dịch vụ. Cách quản lý, điều hành “trọng công văn hơn trọng pháp” không chỉ vi phạm cam kết của chúng ta với WTO mà còn gây ra thiệt thòi đáng kể cho các doanh nghiệp. Minh bạch hóa, theo yêu cầu của WTO, có nghĩa là khi Nhà nước ban hành những thông tin liên quan đến các chính sách thương mại, dịch vụ, mọi thương nhân đều có điều kiện tiếp cận. Nhưng với thông tin ở dạng công văn thì doanh nghiệp rất khó có thể tiếp cận, vì nó không được xây dựng, ban hành theo một quy trình công khai nào cả. Về mặt pháp lý, công văn cũng không phải là một hình thức văn bản quy phạm pháp luật. Hầu hết, các công văn đều chỉ lưu hành trong nội bộ giữa các cơ quan nhà nước với nhau trong khi chúng lại có liên quan mật thiết, thậm chí có thể quyết định số phận của cả doanh nghiệp. “Chúng tôi đang nhập hàng về. Chỉ cần có một công điện của Tổng cục Hải quan gửi vô thôi, bảo loại hàng đó không cho nhập là mọi việc phải dừng lại hết”-một doanh nghiệp tại TPHCM nói. Việc bán cổ phần với giá ưu đãi cho nhà đầu tư chiến lược cũng sẽ phải dừng lại lập tức sau Công văn 495 của Phó thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng.
Hậu quả trong những trường hợp tương tự là pháp luật sẽ bị vô hiệu hóa bởi những công văn “siêu luật”.
Chính việc chưa hoàn thiện của hệ thống pháp luật đã làm phát sinh các công văn để lấp vào chỗ trống. Hàng loạt vấn đề phát sinh trong quá trình quản lý, điều hành do chưa có pháp luật điều chỉnh đã buộc các cơ quan nhà nước phải dùng công văn như một biện pháp tạm thời thay thế.
Thời báo Kinh tế Sài Gòn
