Kế toán kiểm toán: cơ hội mới, thử thách mới
Trên thế giới, kế toán kiểm toán đang là nghề có mức thu nhập đứng đầu trong các ngành kinh doanh, với mức trung bình trên 20.000 USD/năm. Tại Việt Nam, các kiểm toán viên có bằng quốc tế có thể đạt mức lương khởi điểm trung bình 1.000 USD/người/tháng khá dễ dàng.
Để giải đáp một số thắc mắc của bạn đọc về Luật kế toán kiểm toán và những quy định hành nghề mới, chúng tôi đã trao đổi với bà Nguyễn Phương Mai (trưởng văn phòng đại diện của Hiệp hội Kiểm toán Vương quốc Anh - ACCA):
Thị trường đang rất hút lao động kiểm toán với mức lương cao (khởi điểm 1.000 USD/người/tháng), nhưng luật kế toán mới bổ sung từ cuối năm 2004, kế toán kiểm toán bắt buộc phải có chứng chỉ hành nghề. Như vậy quy định hành nghề của kiểm toán viên (KTV) được áp dụng như thế nào?
Luật kế toán - văn bản pháp luật cao nhất điều chỉnh hoạt động kế toán VN - vừa được Quốc hội thông qua cho phép mở rộng hành lang pháp lý nghề kiểm toán đồng thời với việc mở rộng thị trường bằng quy định bắt buộc: gần như các doanh nghiệp có vốn của Nhà nước đều thuộc đối tượng kiểm toán. Vì thế cơ hội và trách nhiệm của người kiểm toán được mở rộng và đòi hỏi ngày càng cao.
Theo đó, quy định mới đòi hỏi người hành nghề phải có chứng chỉ KTV VN và đã từng làm kế toán; hoặc chứng chỉ KTV quốc tế. Đặc biệt, người muốn mở công ty kiểm toán bắt buộc phải có chứng chỉ KTV VN.
Yêu cầu đầu vào có hai dạng: thứ nhất, tốt nghiệp ĐH tài chính kế toán, cộng năm năm kinh nghiệm trước khi thi chứng chỉ KTV; thứ hai, tham gia kỳ thi phối hợp của Bộ Tài chính và ACCA, không cần kinh nghiệm, học ĐH bất cứ ngành nào, hoàn tất 14 môn (do ACCA quy định) cộng ba năm kinh nghiệm trước hoặc trong quá trình học ACCA. Kết quả các môn được bảo lưu trong vòng 10 năm (nếu gián đoạn).
Thế giới đang trong giai đoạn chuẩn bị hòa nhập thị trường tài chính chung. Đội ngũ KTV VN có đủ đáp ứng nhu cầu mới và đủ sức cạnh tranh với lực lượng KTV quốc tế?
KTV cả nước hiện có gần 1.000 người, chưa đáp ứng đủ nhu cầu thị trường. Thực tế chỉ hơn 640 KTV đang hành nghề, còn lại đang làm việc trong các ngành khác. Xu hướng tương lai tăng gấp 2-3 lần hiện nay.
Về trình độ KTV khá đồng đều, có nhiều người giỏi song chỉ dừng ở chuyên môn kỹ thuật, KTV cao cấp: phân tích tài chính, đánh giá, tư vấn, đề xuất chiến lược... chỉ đếm trên đầu ngón tay. Còn thiếu các chuyên gia, các KTV 5-7 năm kinh nghiệm không có người giỏi hơn để dạy họ, chuyên gia thực hành thì tốt nhưng chuyên gia tầm cỡ quốc tế thì hiếm.
Đặc biệt, xu thế của thế giới, thực hiện muộn nhất vào năm 2005, các công ty thuộc 25 nước trong khối Liên minh châu Âu phải thực hiện việc báo cáo theo cùng một khuôn khổ kế toán, điều này đảm bảo rằng các công ty nằm trong các nước này và đối thủ cạnh tranh của họ đều chi phối bởi các qui chế như nhau.
Trong đó, hầu hết công ty VN tham gia thị trường thế giới phải tuân thủ các chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế, KTV VN phải đủ sức làm việc cả thị trường trong và ngoài nước, cạnh tranh với chính lực lượng KTV nước ngoài khi quy định mới xóa bỏ tất cả hạn chế của doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài, đã vào VN thì hoạt động tương tự như công ty kiểm toán VN.
Về thu nhập, trên thế giới hiện KTV đứng đầu trong các ngành kinh doanh với mức trung bình 45.000 bảng Anh/người/năm (trên 20.000 USD/năm). Tại VN, KTV đạt mức lương khởi điểm trung bình 1.000 USD/người/tháng (với người đã có bằng quốc tế).