Nếu XQ đã hỏi tới thì tớ cũng xin trình bày tí, hi hi:
Tùy vào các công ty mà audit approach và audit methodology của mỗi công ty sẽ khác nhau, tuy nhiên, thông thường 1 cuộc kiểm toán sẽ bao gồm các bước chính: planning, risk assessment, execution, conclusion - reporting - wrap up.
Cái mình đang bàn ở đây nằm ở giữa bước 2 và 3 risk assessment, execution, gồm có:
1- Test of control
- Subtantive test: thật ra trong này lại chia làm 2:
2+ ARP: analytical review procedure
3+ Test of detail
Tớ nói lan man tí về 3 cái trên nhé;
Cái số 1: trong topic này mọi nguời đọc xong chắc cũng có 1 cái nhìn tổng quan về nó rồi.
Cái số 2: Khi bạn làm 1 cái phân tích số liệu tốt, so sánh các tháng trong năm, so sánh cùng kỳ với năm trước, so sánh với đối thủ cạnh tranh và mặt bằng chung....blah blah blah....và bạn hiểu được lý do tại sao cho các biến động thì bạn cũng đã có khá tự tin về số liệu rồi, về tính trung thực, hợp lý của nó.
Cái này thật tình mà nói thì tớ thấy gần như tất cả các công ty kiểm toán ở VN (kể cả Big4) đều làm cái này chưa kỹ, còn rất qua loa. Trước đây tớ nói chuyện với 1 chú ở Sri Lanka qua VN làm secondment, chú ấy "khen" như sau: ở VN mày hay quá, 1 job với quy mô tương tự tụi tao cần tới 10 người, làm ròng rã trong 1 tháng trời mới xong, thế mà tụi bây chỉ cần 4-5 người làm trong 1 tuần. :wall: Thế mới thấy chất lượng kiểm toán ở VN mình nó "cao" thế nào.
Cái số 3: cái này mọi người còn hay gọi với cái tên khác là vouching, và nói theo cách XQ là "kiểm tra công việc của kế toán" đây. Bước này thì thường làm khá chi tiết (kiểm tra từng chứng từ, từng nghiệp vụ...) nên thường tốn nhiều thời gian và công sức hơn.
Có một bác Ma. ở công ty VN (thuộc top 2 công ty kiểm toán VN) từng nói với tớ thế này: anh không hiểu tại sao tụi Big4 nó "gan" ghê, dám nhận những Group, những tập đoàn lớn mà tụi nó vẫn làm phà phà, không sợ rủi ro, ko sợ thiếu người, mày tìm hiểu giùm anh với. Tớ đã mang câu hỏi đó đi tìm hiểu và nhận ra rằng: ở Big4 họ cực kỳ tự tin vào phương pháp kiểm toán của họ, phương pháp đó đã được xây dựng cả trăm năm nay, do đó, khi kiểm 1 Group có mười mấy công ty con họ tự tin để 1 staff 1 năm kinh nghiệm đi cùng 1 staff mới vào (thậm chí là thực tập) phụ trách một chi nhánh. Họ chỉ cần đảm bảo staff của họ làm đúng các thủ tục theo yêu cầu công ty, phần còn lại thì Se, Ma, Partner sẽ chịu. Chỉ cần mỗi người trong mắt xích đó thực hiện đúng role của mình là được, nếu có kiện tụng gì hoặc ai nói gì về phương pháp của họ, họ có đủ bằng chứng để tự bảo vệ mình.
Còn ở công ty VN, họ không đủ tự tin để bảo đảm cho phương pháp kiểm toán của mình, cho nên thông thường, dù gì, họ cũng chú trọng đi vouching cái cho chắc, dù gì đó cũng là cách để đảm bảo số liệu trên báo cáo, trên sổ sách đúng với thực tế.
Đại khái cách tớ hiểu về bài viết của XQ là như thế, có gì Mods bổ sung hoặc sửa giùm tớ nhé, kiến thức kiểm toán của tớ cũng cũ rồi, ko đảm bảo còn phù hợp nữa.
Do đó, tóm lại, khi kiểm toán một phần hành nào đó nếu chỉ cần làm 1 trong 3 bước trên, không phải lúc nào cũng phải lăm lăm làm thử nghiệm cơ bản đâu. Khi nào bạn thấy công việc bạn làm có thể cho được cái nhìn trung thực hợp lý với số liệu trên báo cáo thôi.