Dòng sông quê hương
"Quê hương ai cũng có, một dòng sông êm đềm..." lời một bài hát vẫn luôn văng vẳng trong tâm trí tôi với giai điệu thiết tha của nó. Dòng sông êm đềm với tôi vừa thực, lại vừa trừu tượng. Nhưng càng lùi về xa, nó càng thật sự êm đềm hơn, có lẽ, vì những thay đổi bởi thời gian, bởi những tác động xung quanh mà dòng sông không còn êm đềm như trước nữa, hay chính bản thân tôi cũng không còn giữ được trạng thái cân bằng khi trở về bên dòng sông quê hương ấy.
Những cánh đồng lúa, những ngôi nhà, những con đường gạch, những bụi tre, những vườn cây xanh và những âm thanh khi thì ồn ào, khi lại yên tĩnh, rồi mùi cây cỏ, mùi rơm lúa mới, mùi khói bếp, mùi nước sông, mùi bùn đất...tất cả, vừa gần lại vừa xa, vừa như có thể chạm đến, lại vừa như nhạt nhòa đi mất. Tôi vẫn nhớ, những đêm mùa hè, mở toang cửa ra mà ngủ, ngủ dưới ánh trăng, dưới những cơn gió tự nhiên mang theo hơi ẩm của sương đêm, và trước khi ngủ, nhắm mắt lại, tôi cứ dặn mình là phải suy nghĩ một điều gì dó, và chưa kịp định hình là phải suy nghĩ về điều gì, thì tôi đã chìm vào giấc ngủ từ bao giờ. Ở nhà, lần nào cũng đi ngủ sớm, sớm vì cũng chẳng có ai chơi cùng, sớm vì, bố mẹ cũng tắt tivi cả rồi, sớm vì, hàng xóm xung quanh cũng đã chìm vào giấc ngủ từ lâu, sớm vì, muốn tắt điện, nằm trong bóng đêm và tập suy nghĩ, nhưng chẳng lần nào ra lần nào cả, bao giờ, giấc ngủ cũng đến trước, và gạt mọi suy nghĩ sang một bên, khiến chúng dồn nhau lại và chạy đi đâu mất ra khỏi đầu, để sáng sớm hôm sau, tỉnh dậy, lại với cái đầu rông tuyếch, nhẹ nhàng...
Tôi không định kể về dòng sông với những lần nước cạn đi mò trai, nhặt hến, hay những lần nước lớn, tập bơi mà chạm phải cả hai dòng nước nóng lạnh cùng chảy bên người, hay những lần chèo thuyền đi nhặt bèo Nhật bản, hay những lần câu tôm đi thả cần, nhặt cần rồi lại buộc mồi và chờ đợi những sợi dây căng ra... Tôi cũng không định kể về những con thuyền chở cát nước ngập tới sát mặt và những người đàn ông, phụ nữ, đội những thúng cát, nhịp nhàng đi trên tấm ván, cái hồi mà nhà tôi làm nhà. Tôi cũng không định kể về những lần đi gặt,hay đi cấy, áo đẫm mồ hôi, cởi ra mà giũ ngay tại bờ sông nhà chú Phiếu, hay những lần rửa xe, rửa cuốc xẻng lầm lem bùn đất. Tôi lại không kể những buổi tối đứng trên cầu, hóng gió, và ném những hòn đất nhỏ xuống sông để nghe những âm thanh trong trẻo vọng lại. Tôi cũng không kể về cái dòng sông đã suýt nhấn chìm thằng bạn nối khố của tôi và em trai hắn, đề rồi có cô gái con ông Tỷ đã nhảy xuống mà vớt chúng nó lên khỏi cái hố bùn lún ấy.
Đơn giản thôi, tôi chỉ muốn kể về một dòng sông, mang cái tên đặc biệt mà tôi gọi là dòng sông quê hương. Vì đây là tên mẹ tôi. Mẹ tôi đã vất vả nhiều, và tôi luôn mong, mỗi ngày, bà được hưởng những niềm vui, những tiếng cười nhưng tiếng nước chảy, và như những làn gió mát luồn dưới tán dừa bên bờ sông. Và cứ tự nhiên thế thôi, dòng sông ấy chảy, chảy qua trước vườn nhà cô giáo chủ nhiệm tôi năm lớp 9, mà giờ, gắn với dòng sông ấy, tôi còn có bao nhiêu người thân, bao nhiêu bạn bè, cùng chung niềm vui với tôi, cùng lắng nghe tiếng con sông chảy, cùng lắng nghe nhịp sống của quê hương mỗi ngày. Và tôi gọi là Đông Hưng yêu dấu, nơi gia đình tôi sum họp, nơi bạn bè tôi vui vẻ mỗi ngày, nơi tôi tìm về những lúc yên bình nhất và cả những lúc suy sụp nhất...