Nói thêm một chút về Career Development của kiểm toán, nhân tiện hôm trước trả lời một thành viên còi cọc của WKT.
1. Thông thường các công ty kiểm toán chuộng các em vừa mới ra trường (gọi là fresh graduates)- các em này được ưu tiên hơn là các anh chị đã có kinh nghiệm kế toán, hoặc kinh nghiệm khác. Do chỗ cây non thì dễ uốn hơn cây già. Các em mở hơn, dễ tiếp thu hơn, các anh chị thì có kinh nghiệm, nhưng nhiều khi kinh nghiệm phiến diện, mà lại hay bảo thủ (càng nhiều kinh nghiệm kế toán, càng bảo thủ). Tất nhiên có thể có một số anh chị cũng được tuyển, nhưng thông thường, tất cả sẽ được tuyển vào vị trí thấp cổ bé họng nhất, như kiểu là binh nhì (Assistant 2) vậy. Một số trường hợp đặc biệt xuất sắc, đã có thời gian thực tập tại các công ty kiểm toán, và chứng minh được năng lực thì được lên thẳng binh nhất (Assistant 1). Hầu như chưa có trường hợp nào được lên thằng hạ sĩ quan- thiếu úy (là mức thấp nhất của Audit Senior).
2. Thường thì mỗi năm các lính nhà ta được thăng lương, thăng chức một lần. Mức tăng lương bao nhiêu phụ thuộc vào (a) các lính làm ăn thế nào, (b) sư đoàn làm ăn thế nào, (c) sư đoàn bạn trả lương cho lính của sư đoàn ấy ra sao. Thăng chức thì đa số các sư đoàn sẽ thực hiện cho các lính, nếu lính ấy làm ăn không bí bét quá. Thường là binh nhì có hai năm để được lên hạ sĩ quan (Audit Senior), có khoảng ba năm để lên được cai phó (Audit Supervisor/ Assistant Manager- coi như là thiếu tá), mất vài năm lên cai trưởng (Audit Manager- coi như trung tá), mất vài năm lên cấp trên của cai trưởng (coi như trung đoàn trưởng đi- Senior Manager), và không biết đến bao giờ mới lên cấp thiếu tướng- Director, và lên tới Partner thì còn nhiều thời gian hơn nữa.
3. Nếu là một anh lính bình thường. tức là đánh đấm khá, có tinh thần trách nhiệm thì có lẽ chỉ mất khoảng dăm năm là lên cai phó, thêm hai năm nữa lên cai trưởng và ba năm để lên Senior Manager (tổng cộng khoảng chục năm- nếu còn trụ lại được), còn nên Director/Partner thì còn đòi hỏi cực kỳ nhiều kỹ năng khác, không những là kỹ năng đánh đấm (quân sự) mà còn kỹ năng chính trị, ngoại giao nữa.
4. Mỗi năm các công ty kiểm toán đều tuyển một số anh binh nhất, mà mỗi năm đều thăng chức một lần. Nhớ là ở công ty kiểm toán, hay ở đâu cũng vậy, cấu trúc của đôin ngũ sỹ quan là cấu trúc của kim tự tháp, nghĩa là số dưới đáy phải nhiểu hơn số trên đỉnh. Tức là có một số anh lính phải ra đi, một số ra đi vì bị thải hổi, một số tự xin chuyển ngành, một số gia nhập các sư đoàn khác (thậm chí còn đi lính lê dương ở tận Anh cát lợi, Úc đại lợi, Nữu Ước v.v)
5. Thường là các chỉ huy sư đoàn sẽ không ra quyết định thải hồi các anh lính, mà thường là các anh lính sẽ không được thăng chức, hoặc lương thì tăng rất bèo bọt. Trong khi chúng bạn được tăng khoảng 20%- 30% (mức trung bình), thì có khi có một số anh chỉ được tăng 2%- 3% (tức là thấp hơn mức trượt giá). Tức là các anh này nhận được tín hiệu phải ra đi.
6. Thường là các anh sẽ đi theo mấy hướng sau: a. Làm kế toán tổng hợp/ kế toán trưởng của công ty hoặc tổ chức nào đó, b. Làm phân tích tài chính trong các ngân hàng/ quỹ đầu tư, c. Mở sư đoàn riêng, tuyển mộ lính, làm sư đoàn trưởng, chiến lại sư đoàn cũ. Có một số rất ít, ít lắm chui vào nhà nước. Có một số khá nhiều đánh thuê ở các chiến trường nước ngoài, mà chiến trường được ưa chuộng là Anh và Úc, ngoài ra một số anh lính còn sang tận Gia Nã Đại (Canada) hoặc Tân Tây Lan (New Zealand).
Sơ bộ con đường phát triển là vậy. Thêm một ý nữa là ở các công ty kiểm toán, nhất là big 4, môi trường cạnh tranh rất tốt, gần như là lành mạnh. Nói gần như vì chắc chắn là vẫn có chuyện này chuyện nọ, nhưng nếu anh đánh đấm tốt, anh sẽ được cân nhắc...